„Adwokat dla przedsiębiorcy” czyli zbiór informacji i rad dla przedsiębiorców oraz rola adwokata w procesie zakładania, funkcjonowania a także zakończenia działalności gospodarczej – część 3

W kolejnej część relacji z konferencji „Adwokat dla przedsiębiorcy” skupię się przede wszystkim na kwestach związanych z prawem pracy, tj. formach zatrudnienia i różnicach między nimi.

Zacznijmy od podstaw, czyli form zatrudnienia pracowników. W naszym systemie prawnym wyróżnia się przede wszystkim:

umowę o pracę (regulowaną przez przepisy prawa pracy),
umowę cywilnoprawną np. zlecenia, o dzieło (regulowane przez przepisy kodeksu cywilnego),
Obecnie pracodawcy korzystają również coraz częściej z tzw. „pracowników zewnętrznych”.

Poniżej w kilku zdaniach skupie się na odróżnieniu umowy o pracę od umowy cywilnoprawnej.

Z najróżniejszych względów przedsiębiorcy-pracodawcy bardzo często nawiązują stosunek współpracy na podstawie umowy cywilnoprawnej, która jest dla nich bardziej korzystna ze względów podatkowych, a także ze względu na brak obowiązków i regulacji nałożonych przez kodeks pracy – jednak, czy zawsze stosunek, który powstaje pomiędzy przedsiębiorcą a osobą wykonującą pracę na jego rzecz jest tylko umową cywilnoprawną? Odpowiedzi należy szukać w interpretacji podstawowych cech stosunku pracy, tj.:

czy wiążący stosunek ma osobowe i organizacyjne podporządkowanie pracodawcy?
czy świadczenie pracy odbywa się w miejscu i czasie wskazanym przez pracodawcę?
czy istnieje obowiązek osobistego wykonywania pracy?
czy osoba wykonująca pracę jest zobowiązana do starannego działania?

Jeśli odpowiedzi na ww. pytania są twierdzące, to znaczy, że mamy do czynienia ze stosunkiem pracy – a nie stosunkiem cywilnoprawnym. Jakie konsekwencje może ponieść pracodawca? Pracownik może złożyć przeciwko niemu pozew o ustalenie istnienia stosunku pracy – a w nim w zależności od konkretnego przypadku pracownik może dochodzić również np. wypłaty wynagrodzenia należnego za pracę w godzinach nadliczbowych, wypłatę kwoty stanowiącej ekwiwalent za niewykorzystany urlop, wypłatę zaległego wynagrodzenia (zwłaszcza w przypadku, w którym kwota wypłacana z tytułu umowy cywilnoprawnej była niższa aniżeli kwota minimalnego wynagrodzenia). Co w sytuacji przegrania sprawy przez Pracodawcę ? Zazwyczaj poniesie on koszty do uiszczenia zaległych składek ZUS i opłat na rzecz urzędu skarbowego.

Z orzecznictwa Sądu Najwyższego:

Jeżeli umowa wykazuje wspólne cechy dla umowy o pracę i umowy prawa cywilnego z jednakowym ich nasileniem, o jej typie (rodzaju) decyduje zgodny zamiar Stron i cel umowy, który może być wyrażony także w nazwie umowy, a przy kwalifikacji prawnej umowy należy uwzględniać okoliczności istniejące w chwili jej zawierania. (orzeczenie SN z 18.06.1998r., I PKN 191/98), także wtedy, gdy dosłowne jej brzmienie byłoby korzystniejsze dla pracownika (wyrok SN z 04.03.1999 r., I PKN 616/98).

Czego zatem unikać powinien przedsiębiorca, który zawiera umowę cywilnoprawną z osobą wykonująca na jego rzecz jakieś usługi?

Przyjmijmy, że zawarta została umowa zlecenia, wówczas Zleceniobiorca (osoba wykonująca zlecenie za rzecz przedsiębiorcy) nie powinien otrzymywać poleceń dot. wykonywania pracy, nie powinien być uwzględniany na listach płac, dokumentach dot. pracowników, harmonogramach urlopów; nie powinien być zobowiązany do przebywania w biurze, czy na terenie przedsiębiorstwa w określonych godzinach. Nie oznacza to jednak, że przedsiębiorca nie ma żadnej kontroli nad Zleceniobiorcą. Może on bowiem sprawdzać prawidłowość wykonywanej umowy, sporządzać harmonogramy dostępności zleceniobiorcy w danym okresie.

Pracodawca może również zdecydować się na „pracowników zewnętrznych”, którzy wykonywać będą pracę w trybie tzw. pracy tymczasowej, bądź na podstawie leasingu pracowników, outsourcingu usług, bądź na podstawie umowy o świadczenie usług. Korzyści takiego rozwiązania to na pewno duża elastyczność i możliwość obniżenia kosztów administracyjnych. Ponadto, ograniczenie odpowiedzialności Przedsiębiorcy i możliwość doboru pracowników o odpowiednich specjalizacjach. Jako wady należy wymienić mniejsze zaangażowanie w pracę, dużą rotację pracowników zewnętrznych, mniejsza kontrola Przedsiębiorcy nad wykonywanymi usługami, prawdopodobnie częstsze kontrole ZUS i PiP – i co za tym idzie ryzyko zakwestionowania ww. rozwiązania ( ze strony ZUS – np. decyzja ustalająca płatnika składek; PiP, ew. pracownicy – ustalenie istnienia stosunku pracy.

W kolejnych częściach omówione zostaną pozostałe zagadnienia poruszone podczas Konferencji "Adwokat dla przedsiębiorcy", m.in. jak bronić się przed nieuczciwą konkurencją, mediacja, aspekty prawne prowadzenia firmy rodzinnej, zarząd sukcesyjny, jak dobrze upaść a także kwestie odpowiedzialności związane z niezłożeniem wniosku o upadłość w terminie.

Część pierwszą artykułu „Adwokat dla przedsiębiorcy” dot. zakładania działalności gospodarczej znajdziecie pod tym linkiem.

Część drugą pt. "Po co ci umowa przedsiębiorco" -> można przeczytać pod tym linkiem.

Poruszane powyżej kwestie stanowią jedynie wybiórcze informacje, które w każdym indywidualnym przypadku powinny być przeanalizowane i dostosowane do potrzeb konkretnego przedsiębiorcy.

KANCELARIA ADWOKACKA ADWOKAT Adrianna Randak